فرش از هر نوعی که باشد، چه دستباف باشد، چه ماشینی، چه گلیم باشد یا گبه، یکی از ملزومات منازل ما ایرانی‌ها است؛ ما به طور سنتی و فرهنگی عادت داریم، بر روی زمین و کف‌پوش منازل‌مان، فرشی پهن کنیم، حتی اگر فضای کوچکی وجود داشته باشد و یا حتی اگر بیشتر فضای موجود، با مبلمان پوشانده شده باشد. در گذشته، انواع فرش به وسیله‌ی دست انسان بافته می‌شد که امروزه از آن به عنوان فرش دستباف یاد می‌شود. با گذشت سالیان و پیشرفت صنعت و تکنولوژی، ماشین‌آلات پیشرفته‌ای تولید شدند که توانستند با سرعت بیشتر و خطای کمتر و البته با قیمت بسیار پایین‌تر، فرش‌هایی تولید کنند که به فرش ماشینی معروفند. اگر چه فرش ماشینی، به اندازه‌ی فرش دستباف ارزشمند و نفیس نیست، اما در سبک و سیاق خود، توانسته جایگاه مطلوبی را در جهان و ایران پیدا کند، به طوری که معمولا در هر خانه‌ای، یک یا چند فرش ماشینی یافت می‌شود. در ادامه همراه وب‌سایت زیلوکس باشید تا اطلاعات بیشتری راجع به مراحل تولید فرش ماشینی به شما ارائه دهیم.
مراحل تولید فرش ماشینی
همانطور که اشاره شد، فرش ماشینی به گونه‌ای فرش اطلاق می‌شود که بدون دخالت دست انسان و توسط ماشین‌آلات و دستگاه‌های مختلف صنعتی، بافته و در واقع، تولید می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود در پروسه‌ی تولید و بافت فرش ماشینی ، ماشین‌آلات مختلفی نیاز باشد که مراحل آن را انجام دهد.
به طور کلی، مراحل تولید فرش ماشینی ، شامل سه مرحله‌ی اصلی است که از قرار زیر است:
• ریسندگی
• بافندگی فرش
• تکمیل فرش
ریسندگی الیاف :
در مرحله‌ی اول تولید فرش ماشینی که ریسندگی خامه فرش است، الیاف مورد نظر، وارد کارخانه و کارگاه تولیدی فرش شده و ابتدا بر حسب رنگ‌هایی که نیاز است، رنگ می‌شود و سپس در نمره‌های مختلف ریسیده شده و به نخ تبدیل می‌شود.
فرش ماشینی از سه دسته نخ به نام‌های نخ تار ، نخ پود و نخ خاب تشکیل شده است. متریال مختلفی در تولید الیاف و نخ فرش بکار می‌روند که در نهایت، بر روی کیفیت و نوع فرش بدست آمده، تاثیرگذار هستند. فرش ماشینی ممکن است از الیاف طبیعی مانند پشم و پنبه و نخ بامبو تشکیل شده باشد و یا از الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر و آکرولیک تشکیل شده باشد و یا ترکیبی از الیاف مصنوعی و طبیعی باشد. بسته به جنس و نوع فرش، نخ و الیاف به کار رفته در آن متفاوت خواهد بود.
به طور معمول، در یک فرش ماشینی معمولی، نخ تار از جنس پنبه یا پلی‌استر است. نخ تار، ۶ درصد از مواد اولیه یک فرش را تشکیل می‌دهد.
نخ پود، از جنس نخ جوت است و چیزی در حدود ۱۲ درصد از مواد اولیه یک فرش ماشینی را به خود اختصاص می‌دهد.
بیشترین سهم الیاف و مواد اولیه فرش را نخ خاب تشکیل می‌دهد که معمولا از جنس آکریلیک یا پلی‌استر می‌باشد و حدود ۸۲ درصد از حجم فرش را به خود اختصاص می‌دهد.
بافندگی فرش :
بافندگی فرش توسط دستگاه‌های فرش‌بافی و در واحد بافندگی انجام می‌شود. عملیات بافندگی فرش، در هر دستگاه بافندگی، توسط چندین هزار سوزن صورت می‌گیرد، بنابراین در هر یک دقیقه، چندین هزار ردیف از فرش بافته می‌شود. یک دستگاه بافندگی فرش در هر روز، می‌تواند چند صد متر مربع فرش ماشینی تولید کند. این میزان را مقایسه کنید با بافت یک تخته فرش دستباف که ممکن است بافت آن، چندین ماه به طول بینجامد.
نکته‌ی جالب آنکه، در پروسه تولید فرش ماشینی ، هر فرش به صورت جفتی بافته می‌شود، یعنی از دو دهنه‌ی کار استفاده می‌شود که در اصطلاح به آن فرش رو و زیر بافت گفته می‌شود. این دو فرش که قرینه‌ی یکدیگر هستند، توسط تیغه‌ی برش، که هم‌زمان با بافت فرش در حال حرکت است، برش داده می‌شود و دو فرش را از هم تفکیک می‌کند.
تکمیل فرش :
مرحله‌ی تکمیل فرش، آخرین گام از مراحل تولید فرش ماشینی می‌باشد که خود به مراحل مختلفی تبدیل می‌شود:
• در اولین گام، فرش آهارزنی یا چسب‌زنی می‌شود. این کار توسط دستگاه آهار و به وسیله‌ی چسب آهار انجام می‌شود. مرحله‌ی آهار زنی، در مقاومت و دوام فرش موثر است و امکان فرسایش فرش را کاهش می‌دهد، همچنین از بیرون زدن الیاف و پرزهای اضافی فرش جلوگیری به عمل می‌آورد. در این مرحله، چسبی متشکل از مواد شیمیایی و طبیعی که ممکن است متریال آن در کارخانه‌های مختلف متفاوت باشد، به پشت فرش زده می‌شود و سپس فرش را حرارت می‌دهند و بعد از آن بخار داده و در نهایت، فرش را خشک می‌کنند.
• مرحله‌ی بعدی، شیرینگ فرش است. در این مرحله، فرش پرداخت می‌شود یعنی پرزهای آن هم‌سطح و هم‌تراز می‌شود.
• در گام بعدی، برش طولی و عرضی روی فرش انجام می‌شود و لبه‌های آن دوخته می‌شود که به آن لبه‌دوزی گفته می‌شود.
• سپس لایه‌ای چرمی پشت لبه‌ها دوخته شده و به شکل زیگزاگ زده می‌شود.
• در نهایت، برای زیبایی فرش و به دلیل آنکه فرش، بیشتر شبیه فرش‌های دستباف باشد، به سر و ته آن، ریشه دوخته می‌شود که به آن ریشه‌زنی گفته می‌شود.
• در گام آخر، فرش از نظر کیفی کنترل شده و در صورتی که تایید شود، رول شده و بسته‌بندی می‌شود و تا به فروشگاه‌های فروش فرش توزیع شود.
نحوه‌ی ررنگ‌آمیزی فرش ماشینی :
فرش ماشینی به دو شکل کلی رنگ آمیزی می‌شود.
یک روش این است که الیاف را در مرحله‌ی ریسندگی، رنگ کرده و به صورت رنگ شده وارد دستگاه بافندگی می‌کنند که حاصل آن فرشی بافته شده با رنگ‌های مختلف است که مستقیم وارد قسمت نهایی، تکمیل فرش می‌شود.
روش دیگر این است که فرش را به صورت بی‌رنگ و سفید می‌بافند و سپس فرش بدون رنگ، توسط دستگاه‌های مخصوص، طی چند مرحله، رنگ می‌شود و در نهایت، تثبیت رنگ می‌شود. البته این روش، خود به تنهایی، به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که بیان آن از حوصله‌های بحث خارج است.
سخن پایانی :
کشور ایران، نه تنها در زمینه‌ی فرش دستباف، بلکه در تولید فرش ماشینی نیز یکی از پیشگامان در این صنعت و حرفه محسوب می‌شود. انواع فرش ماشینی در ایران، با انواع طرح‌های کلاسیک و مدرن، در ابعاد و سایزهای مختلف، با متریال مختلف و با تراکم‌های متفاوت بافته می‌شوند که هر کدام می‌توانند نظر و سلیقه‌ی بخش بزرگی از مردم و جامعه را تامین کند.
ازین که مخاطب وب‌سایت زیلوکس بوده‌اید از شما سپاسگزاریم. امیدواریم از اطلاعات گفته شده در این مقاله، بهره‌ی کافی را برده باشید.
